Crkva spašena od vlage
U selu Štitkovu, pod planinom Čemernicom, na Malu Gospojinu osveštan je hram Blagoveštenja, koji je obnavljan tokom prošle i ove godine.
Svetu arhijerejsku liturgiju služio je episkom mileševski Atanasije, sa sveštenstvom Mileševske eparhije, uz prisustvo naroda iz sela i gradova Starog Vlaha.
Čestitajući narodu i organizatorima akcije na obnovi hrama, vladika je podsetio na staru mudrost: „Mi gradimo hram, hram gradi nas“ i naglasio da s obnovitelji nisu dozvolili da se ugasi delo predaka i tako ih sada obradovali.
Naglašavajući da se radost stiče dobrim delima i da je dragocenija od svakog materijalnog blaga, vladika Atanasije je izrazio nadu da neće dugo trajati preostali spoljni radovi i da će se narod, kao i preci, na istom mestu sastajati i pod istom kupolom moliti za spasenje.
Vojin Vučićević, iz Odbora za obnovu crkve Blagoveštenja, istakao je da su dosadašnji radovi koštali preko 7,5 miliona dinara ( najviše za zaštitu od vlage presecanjem zidova i ubacivanjem izolacionog materijala i za limeni krov). Među 409 donatora, kako je rekao, na prvom mestu je Kancelarija Vlade Srbije za odnose sa verskim zajednicama, sa dva miliona dinara, pa Valjaonica bakra iz Sevojna sa 600.000 dinara, Opština Nova Varoš (400.000 dinara)…
– Preostalo je zidanje zvonika,konzervatorsko-restauratorski radovi ikonostasa i odvođenje atmosferskih voda – rekao je Vučićević.
Crkva u Štitkovu podignuta je na mestu nekadašnjeg manastira, sagrađenog dok je sredinom 17. veka na tronu raškog mitropolita i pećkog patrijarha bio Gavrilo Rašković. Turci su 1813. godine spalili manastir iz osvete što je Maksim Rašković podigao narod na bunu i bio Karađorđev barjaktar na Starom Vlahu.
– Narod je, uz dozvolu turskih vlasti iz Sarajeva, 1863. godine počeo zidati crkvu od sige i kamena. Knez Mihailo je ukazom 1867. godine odredio da se „izda 60 dukata ćesarskih obštini sela Štitkovo u kadiluku novovaroškom, na dovršenje započete crkve“. Radovi su završeni 1867. godine i crkva je osveštana na Blagovesti 1868. godine – svedoči Vukoman Šalipurović u knjizi „Prilozi za istoriju građevinarstva u srednjem Polimlju u 19. veku“.
Zanimljivo je da sadašnji radovi nisu izvođeni pod nadzorom kraljevačkog Zavoda za zaštitu spomenika kulture ( što je zakonska obaveza, pošto je crkva evidentirana kao kulturno dobro). Organizatori na svetkovini nisu pominjali izvođače radova ( letos je crkvu obnavljalo preduzeće „Ras“ Zorana Vučićevića iz Ivanjice), a nije dodeljenio ni jedno priznanje za uložemni trud ili dar crkvi.
Slikari konzervatori letos su sačuvali autentičan izgled spomen-natpisa u fresko-tehnici, u malteru na zidu, sa imenima 107 poginulih iz pet sela u ratovima od 1912. do 1918. godine.
SEDIŠTE KNEZOVA RAŠKOVIĆA
Iako je u Štitkovu stolovao deo loze knezova Raškovića, koja je odigrala veliku ulogu u odbrani srpskog bića pod turskom vlašću, dajući narodu duhovne vođe, junake i tribune, zidala svetinje i čuvala veru – ovde nema nikakvog traga?!
Štitkovo je slika i prilika našeg nemara i bahatosti prema baštini?!? Slika kratkog pamćenja i brzog zaborava!? Na značajnoj lokaciji teren nije istražen georadorom, arheolozi nisu zakopali ni budak, nije se tragalo za dvorivima Raškovića, nisu zaštićeni spomenici narodnog graditeljstva, niti ambijentalna celina.
ČEKAJU ZAŠTITU STARINA I PUT
Grupa javnih i kulturnih radnika godinama apeluje da meštani, kojima je Štitkovo na ličnoj karti i srcu, te lokalna vlast i ustanove što treba da brinu o baštini – preduzmu korake da se, uz pomoć Zavoda za zaštitu spomenika kulture iz Kraljeva, ova ambijentalna celina i njeno blago proglase za kulturno dobro. To bi im, svakako, otvorilo put na turističke i mape kulturnog nasleđa…
Više od pola veka meštani Štitkova, Trudova, Debelje, Božetića i okolnih sela novovaroške opštine čekaju da se ispravi nepravda i nastavi gradnja puta „na staroj granici“ preko Kadijače (devet kilometara) prema Ivanjici.Sredinom šesdesetih godina prošlog veka ovde su radovi prekinuti na prečac.Čeka se i na komšijski dogovor o povezivanju tri seoska centra – Štitkova, Katića i Kušića i opština Nove Varoš i Ivanjica.
PP Media D. Gagričić